چطور میتوانیم برای خود استعداد بسازیم

طرز فکر و نگرش اکثر ما در مورد استعداد این است که یک کار، یک مهارت یا یک رفتار از بدو تولد به صورت خدادادی باید در وجودمان باشد و اگر شما هم دچار این طرز فکر و نگرش هستید باید بهتان بگویم که این طرز فکر کاملا غلط است و ما در این مقاله قصد داریم اول به این سوال پاسخ دهیم که آیا می­شود در یادگیری یک مهارت به استعداد ذاتی برسیم و بعد این که چطور باید برای خود استعداد بسازیم.

استعداد به چه معنی است؟

برای اینکه بتوانیم مسیر درست را به مغزمان نشان دهیم تا یک تصویر واضح و روشن از این کلمه در ذهن ما نقش ببندد، باید بدانیم که اصلا استعداد به چه معنی است:

استعداد یعنی داشتن پیش زمینه­ ی یک کاری تا بتوانیم راحت ­تر چیزی را یاد بگیریم

زمانی که می­خواهیم کاری را انجام دهیم باید یک مسیر بین نورون­های مغز ما ایجاد شود تا اطلاعات مربوط به آن کار از آن مسیر  منتقل شود و هر چقدر بیشتر از نظر فیزیکی و ذهنی درگیرآن کار باشیم مسیرهای عصبی قوی می­شود و نورون­های بیشتری درگیر آن کار می­شود در نتیجه فضای مغزی ما در رابطه با آن کار گسترش می­یابد، و با توجه به تعریف استعداد که پیش­تر برایتان شرح دادم زمانی که از فردی صحبت به میان می­آید که در کاری دارای استعداد است یعنی اینکه آن فرد در گذشته در مورد آن موضوع کمی درگیر بوده و یا ساختار مغزش با آن کار کمی آشنایی دارد. شما کدام یک از این موارد را قبول دارید آیا فکر می­کنید استعداد را می­شود ساخت یا فکر می­کنید که با استعداد و هوش در کاری باید متولد شوید؟ و شما جزء کدام دسته هستید و این خیلی مهم است روی این موضوع فکر کنید و جواب این سوال را بیابید، یکی از مزیت های افراد موفق این است که خود را درگیر این موضوع نمی­کنند که استعداد ندارم، آن­ها به خوبی می­دانند هر چقدر بیشتر از نظر ذهنی و فیزیکی تمرین داشته باشند فضای مغزی گسترش پیدا می­کند و در نهایت مغز در آن کار جسورتر و باهوش­تر می­شود

به قول پروفسور مایکل مرزنیچ دانشمند علوم اعصاب هر چقدر بیشتر

درگیر یک مهارت شویدفضای مغزیتان گسترش پیدا می­کند

اگر می­خواهید هوشتان در کاری بالا برود

باید به اندازه_­ای که می­خواهید با استعداد باشید

به همان میزان باید روی همان مهارت کار کنید.

  ما از کودکی تا به حال سخت­ترین مهارت­های زندگیمان را یاد گرفتیم مثل صحبت کردن، راه رفتن، آیا از همان ابتدا به این خوبی راه می­رفتید یا به همین خوبی صحبت می­کردید؟ قطعا آن اوایل درک درستی از آن کار نداشتید و به مرور زمان و با تمرین مداوم توانستید آن را به خوبی یاد بگیرید و آن اوایل اشتباهاتتان فراوان است مثل بچه­ها رفتار می­کنید و نمی­دانید باید چکار کنید سردرگم هستید اصلا هیچ ایرادی ندارد چون این موضوع یک روند عادی برای یادگیری هر مهارتی در همان ابتدای کار است و به این دلیل است که هنوز قسمت­های مختلف مغزتان نتوانسته بین اندام­های مختلف بدن ارتباط و هماهنگی ایجاد کند. در ضمن چهار چوب آن کار را هم نمی­دادند و این سردرگمی بیشتر به خاطر همین موضوع است و کمی برای ما دشوار است که با این موضوع کنار بیاییم چون زمانی که سنمان بالا می رود فکر می­کنیم اشتباه کردن برای کودکان است و ما نباید خطا کنید در صورتی که باید این موضوع را بپذیریم و امری جدانشدنی برای یادگیری هرچیزی در همان ابتدای کار است. و شما باید به کارتان ادامه دهید قطعا در مسیری که پیش گرفتید جلوتر اتفاقات زیباتری­تری در انتظارتان هست.

گام صفرم پذیرش این موضوع است

یک تحقیقی توسط دکتر کارل دوک روی تعدادی از دانش آموزان انجام گرفت و این تحقیق به این صورت بود که از دانش آموزان یک آزمونی گرفته شد و بعد از مشخص شدن نتیجه­ی آزمون از آن­ها خواسته شد که به نمره­ی آزمون همکلاسی­های خود توجه کنند و این آزمون صرفا به این دلیل بود که رفتار دانش آموزان را بسنجد، کارل دوک به این نتیجه رسید که برخی از دانش آموزان به نمره­ی آزمون کسانی توجه کردند که از خودشان نمره­ی ضعیف­تری کسب کرده بودند و آن­ها با این کار می­خواستند خود را کمی باهوش­تر از بقیه جلوه دهند. این افراد دقیقا جز همان دسته­ای از افراد بودند که استعداد را امری ذاتی می­دانستند و نگرششان این بود که اگر استعداد کاری را نداریم نمی­توانیم چیزی را یاد بگیریم و این نگرش در آن­ها شکل نگرفته بود که میزان هوش در هر کاری با میزان تمرین و مداومت رابطه­ی مستقیم دارد یعنی هرچقدر بیشتر درگیر یک مهارت شویم هوش و استعداد ما نیز بیشتر می­شود و گام صفرم پذیرش این موضوع که هوش و استعداد به میزان تمرین شما در آن مهارت بستگی دارد، نکته­ای که شما باید به آن توجه کنید این است که بپذیرید و قبول کنید که هوش و استعداد را می­شود افزایش داد گام صفرم قبل از شروع، پذیرفتن این موضوع است که استعداد و هوش قابل تغییر است ما در هر مهارت و رفتاری میزان هوشمان متفاوت است ممکن است در ابتدای یادگیری یک مهارت خیلی ضعیف باشیم و آن هم به این دلیل است که تا به حال با آن مهارت دست و پنجه نرم نکردیم و حتی به روند انجام و ساختار آن هم فکر نکردیم خب مشخص است مغزتان نمی­داند چه مسیری را باید طی کند و سردرگم است

تحقق کارل دوک برای اثبات اینکه استعداد قابل تغییر است

یک تحقیق دیگری توسط دکتر کارل دوک روی دو گروه از دانش آموزان انجام شد گروه اول بومی آن منطقه و جز ضعیف­ترین دانش آموزان بودند و گروه دوم از بین بهترین دانش آموزان انتخاب شدند، دکتر کارل دوک برای اثبات اینکه استعداد و هوش با میزان تمرین رابطه مستقیم دارد شش ماه روی دانش آموزان گروه اول کار کرد و بعد از اتمام دوره تمرین و بعد از برگذاری آزمون از دو گروه­، نتیجه ای که انتظارش را داشت را مشاهده کرد، گروه اول نسبت به گروه دوم نمرات بسیار بهتری کسب کردند و این تحقیق این نکته را اثبات میکند که هرچقدر آگاهانه و درست روی موضوعی وقت بگذارید می توانید هوشتان را در آن کار بالا ببرید.

قطعا برایتان جالب است نظر آقای آلفرد بینه مخترع آزمون IQ  را بدانید الفرد بینه کسی است  که آزمون IQ  را اختراع کرد تا میزان هوش و استعداد را بسنجد، ایشان تحقیقی را روی صدها کودک انجام داد تا بفهمد سیستم آموزشی مدارس برای برخی کودکان مفید نبوده است و برای این که کودکان نتیجه­ی بهتری بگیرند مدارس باید رویکرد جدیدی را برای دانش آموزان اتخاذ نمایند، آلفرد بینه در کتاب خودش به این نکته اشاره کرده است که برخی فلاسفه مدرن ادعا می­کنند هوش هر فردی مقدار ثابتی است (یعنی اگر استعداد کاری را ندارند پس نمی­توانند آن را یاد بگیرند)، باید به این بدبینی وحشیانه اعتراض کنیم در صورتی که با آموزش درست و صحیح و بازخورد می­توانیم در کاری با استعداد شویم قطعا تا اینجای کار با وجود تحقیقاتی که برایتان گفتم متوجه شده­اید که ما هر مهارت و هر رفتاری را می­توانیم یاد بگیریم فقط باید تمرین درست داشته باشیم و بازخورد بگیریم و سماجت داشته باشیم. اما برای اینکه متقاعد شوید می­خواهم تحقیقی را به صورت کامل شرح دهم تا ببینید مغز در هر بار تمرین چه تغییری می­کند.

تحقیق پیانو

یک تحقیقی توسط دانشمند علوم اعصاب آقای پاسکال لوئونه در دانشگاه پزشکی هاروارد در ایالت متحده انجام شد، این تحقیق روی داوطلبانی صورت گرفت که برای یادگیری و تمرین پیانو به این دانشگاه می­آمدند، پاسکال لئونه داوطلبان را به دو گروه تقسیم کرد، به گروه اول گفت به مدت پنج روز و هر روز دو ساعت به تمرین پیانو بپردازند و هدفی را مشخص کرد که بعد از انجام تمرینات داوطلبان باید به آن مرحله از پیشرفت برسند و در پایان جلسات تمرین هر روزه، آن­ها را زیر دستگاهی به نام سیم پیچ قرار می­داد، این دستگاه به این صورت بود که همانند یک کلاه روی سر داوطلب قرار میگرفت و پالس و سیگنال مغناطیسی از طریق نواری که از تاج سر تا امتداد گوش قرار داشت ارسال می­شد و قشر حرکتی مغز را مورد بررسی قرار می­داد که چه مقدار از قشر حرکتی مغز مورد استفاده قرار گرفته است و آن فضا همانند یک نقشه روی مانیتور به نمایش در می­آمد، بعد از انجام این تمرین پاسکال لئونه دریافت که قشر حرکتی که مربوط به نواختن پیانو بوده هر روز گسترش پیدا کرده و نورون­های بیشتری درگیر شده­اند انگار که این فضا برای انجام حرکات ان­ها کم است و فضای بیشتری را می­خواهند و این آزمایش نشان می­داد استفاده بیش­تر از یک قسمت مغز باعث می­شود فضای بیشتری از مغز درگیر شود. اما پاسکال لئونه در همینجا متوقف نشد و آزمایش دیگری با گروه دوم از داوطلبان انجام داد که فقط به تمرین پیانو فکر می­کردند این مرحله از تحقیق را کمی جلوتر برایتان شرح می­دهم.

اما چطور استعداد بسازیم.

گام اول شناخت ساز و کار و چهارچوب

برای اینکه در کاری باهوش شویم باید مغزمان با ساختار و چهارچوب آن کار آشنا باشد و در مورد ان کار فکر کنیم و باید مغزمان را درگیر آن مهارت کنیم، تقریبا در همه­ی  سمینار­ها و دوره­ها اکثر مدرسان عاملی که باعث یادگیری می­شود را تمرین و تکرار می­دانند، ولی متاسفانه این مطلب کاملا صحیح نیست زمانی که اصول یادگیری را بلد نباشیم مستقیم سراغ تمرین و تکرار می­رویم مغز ما در حین تمرین بازخورد می­گیرد و اشتباهات و خطاها پیدا می­کند تا بتواند ساختار و بدنه­ی آن مهارت را یاد بگیرد تا بتواند یک چهارچوب بسازد، این اولین گام مغز برای یادگیری است در این صورت مسیر یادگیری ما بسیار طولانی­تر می­شود ما در عصری که در حال زندگی هستیم وقت کافی نداریم که چندین ماه روی یک مهارت وقت و انرژی بگذاریم تا بتوانیم آن را یاد بگیریم تمرین و تکرار فقط پنجاه درصد مسیر است اما قبل از شروع تمرین ما باید کاری را انجام دهیم تا مسیر یادگیری ما کوتاه­تر بشود، و به این موضوع هم توجه داشته باشید همانطور که آقای جاش کافمن در کتاب بیست ساعت اول یادگیری به آن اشاره کرده است مغز ما در بیست ساعت ابتدایی انگیزه و هیجان برای مسیر پیش روی خود دارد زمانی که مسیرمان طولانی می­شود انگیزه و کنجکاوی ما کمتر میشود و به اصطلاح ما سرد میشویم،  یک تحقیقی انجام شد در دانشگاه آلمان این تحقیق اثبات می­کرد که افرادی که در یک حیطه متخصص هستند ساختار مغزشان در آن مهارت کامل­تر است یعنی به چارچوب انجام آن کار مسلط هستند تحقیقات علوم اعصاب ثابت کرده است که افرادی که در یک زمینه متخصص هستند ساختار مغزشان نسبت به افرادی که در همان کار تازه­کار هستند کامل­تر است این یعنی اینکه افرادی که متخصص هستند دید واضحی از کل مسیر خود دارند از جزئیات مسیر خود آشنا هستند و می­دانند گام اول چیست گام دوم چیست و…….. تا حالا برایتان پیش آمده است که افرادی که مدرسان خیلی حرفه­ای هستند قبل از این که شروع به تدریس کنند از کل مسیر خود یک دید کلی به مخاطب می­دهند که در این چند ساعتی که پیش رو دارند در مورد چه مسائلی می­خواهند صحبت کنند و هدف اصلی صحبتشان چیست، و قرار است با هم چه مسیری را طی کنند، و این قانون مغز ماست مغز ما می­خواهد از سردرگمی در بیاید تا یک دید کلی از مسیر پیش روی خود داشته باشد، این نکته را به یاد داشته باشید چه قبل از شروع تمرینات و حرکت به سمت آن مهارت دید کلی به مغز بدهید و مغز را با ساختار کلی آن مهارت آشنا کنید و چه این کار را انجام ندهید به هر حال این مورد یکی از مولفه­های مغز برای هر کاری است پس اگر این قانون را رعایت کنید به نفع شماست چون مغزتان دقیقا می­فهمد چکاری باید انجام دهد و دیگر انرژی و وقت صرف تجزیه و تحلیل و بدست آوردن چارچوب آن مهارت نمی­کند و مسیرش کوتاه­تر است پس ما باید آگاهانه چیزی که مغز می­خواهد را به او بدهیم  و اگر ما قبل از شروع حرکت ذهنیت و درکی نداشته باشیم نمی­توانیم خیلی راحت و بی دردسر و مستقیم به سمت هدف خود حرکت کنیم و این قانون مغز است مغز ما می­خواهد ابتدا کل مسیر را بداند و بعد وارد جزئیات شود و صرفا این کار را انجام می­دهد تا از سردرگمی دربیاید و نسبت به آن موضوعی که پیش رو دارد یک ذهنیتی داشته باشد و یک ساختار کلی و نقشه­ی ذهنی داشته باشد زمانی که مغز با یک کار جدید رو برو می­شود می­خواهد بداند آن کار از چه مراحلی تشکیل شده است تا بتواند یک نقشه­ی کلی از کل مسیر خود درست کند.

ما به این دلیل این کار را انجام می­دهیم که یک دید واضح و ساختار کلی از مسیرمان به مغز دهیم تا از سردرگمی دربیاید و مسیر برایش شفاف شود، اگر این کار را نکنیم مغزمان دید و تصویر واضحی از مسیر پیش رو ندارد پس در حین مسیر خودش باز خورد می­گیرد یعنی تلاش می­کند تا بدنه­ی اون مهارت را پیدا کند با کسب تجربه آزمایش و خطا ممکن است اصلا روی یک مورد انرژی بگذارد که اصلا مهم نباشد و جزء بدنه­ی آن کار نباشد یعنی جز فاکتورهای اصلی نباشد و در این صورت فقط مسیرمان طولانی­تر می­شود پس برای اینکه هم هدفمند کار کنیم و مسیر کوتاهی داشته باشیم اجزای اصلی آن کار را قبل از حرکت باید پیدا کنید.

محققان ثابت کردند افرادی که در یک مهارتی تخصص دارند ساختار مغزشان کامل­تر است نسبت به افرادی که در آن مهارت تازه­کار هستند، ممکن است فردی که در آن مهارت به تخصص رسیده است زمان زیادی را صرف کرده است ولی ما با دانستن مسیر میانبر هم ساختار مغزمان را در آن مهارت کامل­تر می­کنیم و هم اینکه مسیر یادگیری خود را کوتاه­تر می­کنیم.

گام دوم: صفحه­ی سفید مغز

در این قسمت می­خواهم شما را با قانون بعدی مغز اشنا کنم تا مغز را بشناسید تا بتوانید بهتر یاد بگیرید قانون دوم و خاصیت منحصر به فردی که خواهم گفت در همه­ی بخش­های زندگی ما کاربرد دارد و همه­ی افراد موفق از آن به نفع خود استفاده می­کنند و ما هم باید یاد بگیریم از آن ویژگی مغز به نفع خود استفاده کنیم تا بتوانیم مثل حرفه­ای­ها یاد بگیریم، شاید این نکته برایتان جالب باشد مغز ما فرق بین تصور و واقعیت را نمی­فهمد ارتباط مغز ما با محیط بیرون از طریق پنج حس می باشد که شامل حس بینایی، شنوایی، بویایی، لامسه و چشایی می­باشد که قوی ترین حس، حس بینایی است، تنها راه ارتباطی مغز ما با محیط بیرون همین حواس لست مغز ما فرق بین تصور و واقعیت را نمی­فهمد یعنی زمانی که ما در دنیای واقعی با یک موجود وحشتناک روبرو می­شویم یک سری هورمون ترس دلشوره، دلواپسی در بدن ما ترشح می­شود و زمانی که آن واقعه را در ذهن خودمان تصور می­کنیم و به نحوی که آن پنج حس را در ذهنمان تداعی کنیم مغز ما متوجه نمی­شود این اتفاق در واقعیت در حال رخ دادن است یا در حال فکر کردن به آن هستیم و این به خاطر خاصیت منحصر به فردی است که مغز ما به آن مجهز است مغز ما دارای یک پرده­ی سفیدی است همانند پرده­ی سینما که هر چه تصور کنیم مثل فیلم و تصویر روی آن پرده نقش میبندد دقیقا مثل پرده­ی سینما و میزان اثر بخشی آن به این بستگی دارد که ما چقدر در تصویرسازی ذهنی تبحر داریم یعنی هر چقدر خوب و شفاف تصویرسازی کنیم و آن پنج حس را در ذهنمان تداعی کنیم موفق­تر خواهیم بود  یعنی همه­ی رنگ­ها و وقایع را ببینیم همه­ی بوها را حس کنیم و همه­ی صداها را بشنویم و همه­ی حس­ها را خیلی شفاف تداعی کنیم دقیقا همان هورمون­هایی ترشح می­شود که ما با آن اتفاق در دنیای واقعی رو به رو می­شویم و هر چقدر تصویر قشنگ­تر و شفاف­تر در ذهن ما نقش ببندد یعنی هر چقدر تصویری که در ذهنمان تصویرسازی می­کنیم به دنیای واقعی نزدیک­تر باشد میزان ترشح آن هورمون بیشتر می­شود و به دنیای واقعی نزدیک­تر می­شود. بگذارید برایتان یک مثال بزنم الان تصور کنیم که در حال خوردن یک لواشک ترش هستید چه حسی بهتان دست می­دهد قطعا بزاغ دهانتان ترشح می­شود پس شما باید بتوانید خوب و حرفه­ای تصویرسازی کنید تا بتوانید از این خاصیت منحصر به فرد به نفع خودتان استفاده کنید.

اما قسمت دوم تحقیق پروفسور پاسکال لئونه این بود که به گروه دوم گفت که تصور کنند در مقابل پیانو نشسته­اند و در حال نواختن پیانو هستند و این در صورتی بود که در ذهنشان تمرین می­کردند بعد از تمرین ذهنی در زیر دستگاه سیم پیچ قرار گرفتند تا تحریک عصبی قشر حرکتی مغزشان را مورد بررسی قرار دهند و پاسکال لئونه یک ایده­ی انقلابی در مورد مغز را مشاهده کرد به این نتیجه رسید که مغز داوطلبانی که تصور می­کردند در حال تمرین هستند دقیقا مانند مغز داوطلبانی بود که تمرین عملی را انجام داده بودند در واقع نقشه­ی ترسیم شده توسط دستگاه در هر دو گروه مشابه بود بعدها پاسکال لئونه نوشت تمرین ذهنی باعث سازماندهی و ساختاربندی مغز می­شود و تمرین ذهنی همراه با تمرین عملی منجر به تسلط بیشتر و عمیق­تر می­شود .

پس اگر میخواهید هوش و  استعدادتان در کاری بالا برود

و به اصطلاح در کاری باهوش شوید، ابتدا باید ساختار کلی آن کار را درک کنید

و بعد با تصویرسازی درست مسیرهای عصبی ضعیفی در آن کار برای خود ایجاد کنید

چون هرچقدر از نظر ذهنی و فیزیکی درگیر یک کار شوید در آن کار باهوش تر میشوید.